Beschermingsbeleid ASV

De gewenste bescherming van een ASV-(zoek)gebied hangt af van verschillende factoren, zoals de kwetsbaarheid van het grondwater, maar ook de mate van zekerheid dat een ASV op termijn nodig zal zijn. De toolkit bevat een afwegingskader, waarmee elke provincie zelf kan bepalen hoe de ASV te beschermen. In de basis moet een ASV geschikt zijn om te ontwikkelen tot drinkwaterbron en ook zodanig beschermd worden. De over-dimensionering van ASV-gebieden kan ervoor zorgen dat een provincie de gebieden niet volledig als grondwaterbeschermingsgebied of boringsvrije zone wil beschermen zodat er voldoende ruimte is voor andere opgaven (denk aan energie).

Grofweg zien we (in de praktijk) vier manieren om de ASV te beschermen:

  1. Gebied voor aanvullende strategische voorraden aanwijzen als aparte categorie in omgevingsverordening:

    1. Met eigen regels (bijv. Utrecht – instructieregels voor strategische grondwatervoorraden);

    2. Met dezelfde regels als boringsvrije zone (bijv. Zuid-Holland);

    3. Met dezelfde regels als grondwaterbeschermingsgebieden.

  3. Gebied voor aanvullende strategische voorraden aanwijzen als boringsvrije zone in omgevingsverordening met de daarvoor geldende regels (bijv. Flevoland, Limburg, Overijssel);

  4. Gebied voor aanvullende strategische voorraden aanwijzen als grondwaterbeschermingsgebied in omgevingsverordening met de daarvoor geldende regels (bijv. Noord-Holland);

  5. Gebied voor aanvullende strategische voorraden opnemen in omgevingsvisie of -programma / waterplan en beleidsmatig beschermen (bijv. Groningen, Drenthe en Utrecht).

Afwegingskader

Welke mate van bescherming voor een aanvullende strategische voorraad mogelijk, nodig en/of gewenst is, hangt af van verschillende criteria:

  • Status van de ASV;

  • Omvang van de ASV (in relatie tot de mogelijk benodigde hoeveelheid grondwater);

  • Waarschijnlijkheid van de inzet van de ASV;

  • Bodemopbouw en kwetsbaarheid van het grondwater;

  • Beschermbaarheid (boven- en ondergronds ruimtegebruik).

Een overkoepelend criterium is dat de mate van bescherming een bepaald adaptief vermogen moet hebben. Dit betekent dat het beschermingsregime moet kunnen wijzigen in aansluiting op het daadwerkelijke gebruik/inzet van de voorraad, en ook met voortschrijdend inzicht wat betreft bedreigingen. De toolkit bevat een overzicht van de afwegingen die de mogelijke/gewenste/benodigde mate van bescherming van de aanvullende strategische grondwatervoorraden bepalen.

Als er bescherming is toegewezen aan ASV-(zoek)gebieden, is dat te zien op de kaart met ASV-gebieden. De mate van bescherming betreft het wel of niet toestaan van andere activiteiten in het gebied, vooral op mijnbouw- en energievlak. Meer hierover in het hoofdstuk ‘Relatie met andere opgaven’.

Utrecht – Gezien de grootte van het ASV-gebied is het beschermingsregime lichter dan rond bestaande grondwaterwinningen voor de drinkwaterproductie. Als uit monitoring blijkt dat binnen een deel van het gebied te veel conflicterende functies en ontwikkelingen worden beoogd of gerealiseerd die de bruikbaarheid van de ASV aantasten, kan een maatregel zijn dat het beschermingsregime wordt aangescherpt. Indien er binnen het ASV een nieuwe winning wordt gestart, wordt deze beschermd met behulp van de gebruikelijke beschermingszones (zoals een boringsvrije zone of een grondwaterbeschermingsgebied).

Noord-Holland – In Noord-Holland wordt de bescherming van ASV-gebieden gelijk aan de bescherming van bestaande winningen (grondwaterbeschermingsgebied). Zodra het reëel lijkt dat een gebied geëxploiteerd zal worden in de toekomst, wordt dit gebied beschermd. Achtergrond van deze keuze is dat de situatie in Noord-Holland complex is met een beperkte beschikbaarheid aan zoet water. Potentiële bronnen voor drinkwatervoorziening zijn oppervlaktewater (Rijn en IJsselmeer, hier komt 90% van het Noord-Hollandse drinkwater vandaan), zoet water en brak water. Daarnaast moet ook rekening worden gehouden met andere belangen zoals duurzame energie. Op dit moment hebben twee ASV de status van grondwaterbeschermingsgebied: brakwaterwinning in de Horstermeerpolder en een ASR (aquifer storage and recovery) in Hoorn. Afhankelijk van de uitkomsten van onderzoek en het al dan niet in productie nemen van deze locaties blijft deze status al dan niet behouden.